De boeken die mijn leven veranderden

5 fictieboeken die me anders naar de wereld hebben doen kijken, inclusief een over pratende katten 🐈

Deze post kan te lang zijn voor e-mail. Als de post wordt afgebroken door je mailprogramma, kun je het openen in de Substack app of in je browser.

---

“Omg you guys, this literally changed my life!”

Je hoort het ze zeggen, de influencers op TikTok, hoewel ze er op YouTube ook wat van kunnen. Of het nou gaat om beautyproducten, mindset of workout-routines: we zijn allemaal wel eens op zoek naar een hack of advies dat écht het verschil gaat maken in je leven. En dat die ene verandering dan misschien de poort is naar een nieuwe versie van jezelf.

Dus maken we er content over. Ik zeg we, want ook ik heb een titel die over verandering spreekt gekozen. Ik heb dan ook absoluut geen probleem met content die gericht is op zelfontwikkeling. Het lastige is alleen dat verandering zo persoonlijk is, dat de kans heel groot is dat wat voor mij werkt, voor jou helemaal niet zo goed werkt. Dat geldt voor beautyproducten, maar ook voor sportroutines of kledingadvies.

Onzinnig

De content die ik in dit genre leuk vind, vertelt dan ook vooral waarom iets life changing is geweest voor die specifieke persoon. Ik hou ervan als mensen uitleggen waarom ze doen wat ze doen en waarom dat voor hen effectief is.

Bonuspunten als ze aangeven voor welke mensen het niet werkt. Mijn irritatie zit ‘m er namelijk vooral in dat veel mensen doorschieten van delen over hun eigen ervaring naar het behandelen van die ervaring als de norm - en dan vervolgens anderen tegen flinke betaling gaan coachen om het ook zo te doen.

Het motto ‘als ik het kan, kan jij het ook’ is werkelijk onzinnig. Echt heel leuk dat om 5 uur opstaan en twee uur yoga en breath work doen voordat je je eigen crackers bakt voor jou werkt, maar voor de gemiddelde persoon met een kantoorbaan van 36 uur, een zeurende peuter en een enkelblessure die steeds terugkomt als ze langer dan een half uur loopt, ziet de realiteit er toch echt anders uit.

We hebben allemaal hetzelfde aantal uren in de dag als Beyoncé, maar we hebben niet allemaal de ingehuurde hulp en de bijbehorende ruimte in ons hoofd die het hebben van zo’n fortuin met zich meebrengt. Mindset je daar maar uit.

Wat is levensveranderend?

Met hoe vaak het gebruikt wordt, kunnen we vanuit cynisme wel stellen dat het woord ‘life-changing’ aan inflatie onderhevig is. Want wat heeft die nieuwe shampoo of sportlegging nou daadwerkelijk voor invloed op je leven? ‘Levensveranderend’ klinkt alsof het groot moet zijn, maar dat hóeft natuurlijk eigenlijk helemaal niet.

Kleine dingen kunnen wel degelijk een grote invloed hebben, bijvoorbeeld als je door een kleine verandering in staat wordt gesteld om iets groters te doen. Of omdat de verandering zelf wellicht feitelijk klein is, maar jij er een groot gewicht aan hangt.

Voor mij is dat bijvoorbeeld een goede, grote waterfles die mijn drankje koud houdt en goed schoon te maken is. Ik kan vast prima zonder, maar mijn leven is significant makkelijker met zo’n ding. Want ik drink er meer water door. Dat is weer goed voor alles van mijn huid tot mijn stoelgang tot hoe mijn hoofd voelt op een dag.

Als ik het dus heb over levensveranderende boeken, is dat natuurlijk hartstikke subjectief. Ik bedoel in dit geval dat deze boeken een hele grote impact op me hebben gemaakt waarvan ik jaren later de effecten nog voel, dat ze misschien zelfs mijn denken voorgoed hebben veranderd.

Fictie voor het leven

Het verbaast je dan misschien dat al deze boeken fictieboeken zijn. Ik geloof heel erg in de kracht van (verzonnen) verhalen om je kennis te laten maken met nieuwe gedachten en deelgenoot te laten zijn van ervaringen die je zelf nooit zult opdoen. Als jullie het leuk vinden, maak ik een keer een lijstje van mijn favoriete non-fictieboeken, maar ik denk ook dat je met goede fictie bepaalde ‘waarheden’ van het leven prachtig kunt benaderen.

De 5 verhalen hieronder zijn niet ‘waar’ (I mean, eentje gaat over antropomorfe bosdieren…), maar hebben wel iets losgemaakt waardoor ik een bepaalde richting op gegaan ben in mijn leven.

Ik heb ze op volgorde van lezen gezet:

Het Moswoud. De koningin van duizend ogen - Brian Jacques

Dit boek las ik in groep 5 of 6. Ik kreeg het cadeau voor mijn verjaardag van een een klasgenootje. Wat waarschijnlijk betekent dat ik het kreeg van de moeder van dat klasgenootje. Het kind in kwestie stond er namelijk om bekend een hekel te hebben aan lezen. Hoewel, de cover bevatte een nogal dreigende uitziende kat, dus wat er waarschijnlijk is gebeurd, is dat de moeder het kind meegenomen heeft naar de boekenhoek van de plaatselijke Primera en heeft gezegd: “Nienke houdt van lezen. Welk boek zullen we uitzoeken?” En dat mijn klasgenootje toen de meest indrukwekkend uitziende cover heeft gekozen. De tekst ‘Het Moswoud’ had ook goudfolie, dat zag je destijds ook nog niet zoveel.

En eerlijk? Ik ben dit moeder-kindduo ontzettend dankbaar, want De koningin van duizend ogen was een fucking goed boek en precies wat ik op die leeftijd nodig had.

Het was spannend, het was grappig, het had personages waar je van ging houden en als je het eerste boek uit had, waren er nog minstens 10 andere boeken in de serie waar je ook in kon duiken! Uiteindelijk zouden er in totaal 22 boeken verschijnen in de serie, in het Engels bekend als de Redwall-boeken. Ze speelden zich allemaal af in dezelfde wereld, een Middeleeuws-aandoende versie van het Engelse platteland met daarop abdij De Roodburcht.

De wereld werd bevolkt door muizen, dassen, hazen, ratten, wezels en nog allerhande bosdieren. Voor een kind zijn pratende dieren sowieso niet zo raar, maar toen ik een aantal jaar geleden een paar van de boeken herlas, viel het me op hoe goed de serie de tand des tijds heeft doorstaan.

Verouderd

Waar de boeken van sommige van mijn vroegere favoriete fantasy-auteurs (ik noem een Raymond E. Feist) keihard teleurstelden in hun dialogen en vooral hun complete gebrek aan vrouwen met enige mate van significantie in de toch nogal wereldschokkende avonturen in die boeken, bleven de personages in de boeken van Brian Jacques behoorlijk goed overeind. Zeker waren er nog genoeg zorgende moedertypes over, maar dan wel van het doortastende type, naast sterke vechters en slimme strategen.

De grootste kritiek die ik nu kan bedenken, is dat de slechteriken echt slecht zijn en de goeieriken echt goed - en dat de slechteriken altijd de dieren zijn die je ‘verwacht’ als gemeen, dus alle ratten, wezels, slangen en katten. Er is weinig geworstel met Grote Gevoelens of de meer introspectieve (kinder)literatuur van tegenwoordig. De verhalen zijn wat dat betreft vrij simpel (hoewel er genoeg interessante subplots en verrassingen in zitten): goed tegen kwaad, maar dat is natuurlijk ook hét oerverhaal en in die zin zijn de boeken niet verouderd. Sterker nog: je leest ze niet meer zo snel zoals dit tegenwoordig. 😉 Dus 10/10 would recommend als je op zoek bent naar iets met inhoud en gezelligheid (oh, en het eten!) maar waar je doorheen vliegt vanwege het op kinderen gerichte taalgebruik en verhaal.

Gateway

Niet alleen was dit boek en de rest van de serie dus goed, De koningin van duizend ogen was ook mijn gateway naar fantasy als een genre. Waar ik dus nog honderden keren een goed versus kwaad-opzet zou gaan lezen en ook nog honderden keren een Middeleeuws-aandoende setting zou tegenkomen. And I continued to love it. 😻

So nice I bought it twice

De reis van Theo - Catherine Clément

Toen ik in de brugklas arriveerde, was Geschiedenis vanaf dag 1 mijn favoriete vak. Meneer Böhm kon goed vertellen en ein-de-lijk was er iemand die hiervoor gestudeerd had en die dus al mijn vragen over wat we lazen kon beantwoorden. Dat had me op de basisschool zo gestoord, dat de meester daar zo weinig wist over alles wat ik interessant vond. (Ik was verder best een leuk kind, hoor.)

Echter, hoewel meneer Böhm inderdaad veel kennis had, moest hij ook een curriculum afwerken en waren er nog 27 andere kinderen in de klas, dus had hij natuurlijk helemaal geen tijd om al mijn vragen te beantwoorden over de Romeinen (daar begonnen we mee). Volgens mij was het een vraag van mij over wanneer mensen nou precies overgingen van het geloof in meerdere goden naar het christendom (spoiler: ik ben geschiedenis gaan studeren, het zat er vroeg in), die hem ertoe bewoog om een afleidingsmanoeuvre in te zetten.

De volgende les kwam hij met een dik boek aanzetten. De reis van Theo, over een jongen die heel erg ziek is, maar waarbij de westerse medische wetenschap hem niet beter lijkt te kunnen maken. Zijn rijke tante, vrouw van een ambassadeur die over de hele wereld heeft gewoond, neemt hem mee op reis langs haar netwerk, waarin mensen uit alle windstreken en uit alle grote religies (en een heel aantal kleinere religies) zitten. Theo leert op allerlei manieren over religie, spiritualiteit, de relatie tussen lichaam en geest - en wij als lezers met hem. En hoewel het idee is dat Theo op deze manier de mentale kracht vindt om zijn ziekte te overwinnen, is het boek geenszins dogmatisch. Het is juist behoorlijk objectief en inclusief en richt zich op hoe verschillende religieuze stromingen omgaan met tegenslag.

Het is, kortgezegd, de religieuze tegenhanger van De wereld van Sofie en ik weet dat ik daar een minderheid in ben, maar ik vond dit boek véél lekkerder lezen.

Ik kreeg het boek te leen met de opdracht elke week mijn docent te laten weten wat ik ervan had opgestoken - en, als ik wilde, zou hij vervolgens nog meer boeken aanraden. Slim, want dit had verder weinig te maken met de stof die we behandelden en door eens per les 2 minuten te besteden aan me, was ik de rest van de les een stuk minder bezig met het stellen van verdiepende vragen die echt niemand behalve ikzelf interessant vond. (Nogmaals: ik was verder best een leuk kind, maar ik was verre van cool en was dol op (en goed in) leren.)

Alweer een gateway

De reis van Theo leerde me naar een situatie kijken vanuit verschillende perspectieven. Ik vond (en vind) het fascinerend dat er zoveel verschillende manieren zijn om te geloven, om naar dezelfde problemen te kijken en het soms zo met elkaar oneens te zijn, beide kanten vanuit redeneringen die je kunt volgen. Of niet, natuurlijk, want daarom heet het ‘geloof’. Maar dit boek legde de overeenkomsten bloot en richtte zich op de overeenkomsten in plaats van de verschillen. Het werd bevolkt door mensen die hun best deden het goede te doen en ook het verschil tussen religieuze voorschriften en culturele gebruiken werd niet geschuwd.

Uiteindelijk ben ik geschiedenis gaan studeren omdat ik beter wilde begrijpen waarom de wereld is zoals deze is, hoe we gekomen zijn waar we nu zijn als mensheid. Ik had zoveel andere wegen kunnen kiezen (na het zien van The Godfather wilde ik advocaat worden, net als Tom Hagen), maar het was doordat docenten zoals meneer Böhm en meneer Burgers in de bovenbouw mijn enthousiasme altijd aanmoedigden en geschiedenis als vak uitdagend maakten dat geschiedenis eigenlijk altijd de logische keuze was. En daar ben ik ze eeuwig dankbaar voor.

Er is trouwens ook De nieuwe reis van Theo, waarin de insteek milieuvervuiling is. Vast ook heel interessant, maar die heb ik nog niet gelezen.

Deze foto maakte ik ooit voor een boekenchallenge waar ik aan meedeed. Nooit meer zo creatief geweest in het fotograferen van mijn boeken.

13 Ways of Looking at a Fat Girl - Mona Awad

Ik heb een moeilijke relatie met mijn lichaam. Altijd al gehad. Ik heb nooit een ‘gezond’ gewicht gehad zonder daar heel ongezond voor te moeten leven, zowel lichamelijk als mentaal.

Een van de grootste kantelpunten in hoe ik naar die relatie met mijn lichaam keek, was het lezen van 13 Ways of Looking at a Fat Girl. Mona Awad is tegenwoordig een bekende auteur, haar boeken Bunny en Rouge zijn de laatste jaren heel populair geweest. Maar haar debuut wordt vaak vergeten.

En dat is ontzettend jammer, want het is kei- en keihard op een manier die mij naar adem deed happen. In het boek volg je een hoofdpersoon op verschillende momenten in haar leven. Centraal staat haar relatie met haar lichaam en haar zelfhaat. Beth vindt zichzelf dik en lelijk en niets kan haar overtuigen van het tegendeel. Je ziet wat ze ervoor doet om dun te zijn, hoe het nooit genoeg is, hoe ze zichzelf nooit mooi, slank en goed genoeg vindt en hoe al haar relatie daaronder verzuren. Sommige van die voorbeelden kwamen iets te goed aan, zullen we maar zeggen, en omdat ik absoluut nooit in de latere situaties in het boek terecht wil komen (ik zal je niet spoilen, maar de latere jaren zijn echt schrijnend), besloot ik dat er toch echt iets moest veranderen aan hoe ik naar mezelf keek.

Dit boek functioneerde voor mij als een soort verwrongen A Christmas Carol en heeft meer voor me gedaan dan welk zelfhulpboek over jezelf accepteren dan ook. Gaat dit lezen. Is goed voor je - en minder body horror dan Awads latere boeken. ♥️

Nog een voorbeeld uit die boekenchallenge. 😉

A Place of Greater Safety - Hilary Mantel

Ik heb het gevoel dat ik het al zo vaak heb gehad over A Place of Greater Safety van Hilary Mantel, maar de zoekfunctie vertelt me dat dat echt niet het geval is.

Terwijl het misschien wel mijn favoriete boek ooit is.

A Place of Greater Safety vertelt het verhaal van drie van de centrale figuren van de Franse Revolutie: Danton, Robespierre en Desmoulins. Het gaat over hun vriendschap, hun idealen, liefde, goede keuzes, fouten, arrogantie, macht en uiteindelijk hun corruptie en verval.

Gaaf hieraan vind ik onder andere dat je al weet wat er met deze mensen gebeurt - de Franse Revolutie is geen fictieve gebeurtenis en wie geschiedenis heeft gehad op school weet waarschijnlijk nog wel dat echt heel veel mensen in de Terreur onder de guillotine terechtkwamen.

Maar hoe ze daar komen en hun persoonlijke relaties zijn zo ontzettend mooi opgeschreven. Mantel heeft een bepaald soort droge, vaak cynische humor die ik persoonlijk echt geweldig vind en die op het eerste gezicht ook niet zo thuishoort in historische fictie. Maar misschien werkt het juist daarom wel. Mijn kantlijn staat dan ook vol met ‘haha’ en ‘oh, Camille’. Ook heb ik zinnen onderstreept over hoe Mantel klasse en conflicterende meningen en idealen laat zien. Ik wil zeggen dat ze dat heel subtiel doet, maar het boek telt 872 pagina’s, dus dan denk je waarschijnlijk niet aan ‘subtiel’.

Ik zeg dan: maar er gebeurde ook echt heel veel in aanloop naar en tijdens de Franse Revolutie. Dat is 100% het antwoord van iemand die geschiedenis heeft gestudeerd en niks liever wil dan begrijpen waarom dingen gebeuren zoals ze gebeuren (zie boven), dus wie Wolf Hall heeft gelezen van dezelfde auteur en dat mooi vond, vindt A Place of Greater Safety waarschijnlijk ook heerlijk. Vond je Wolf Hall saai, dan wil je deze absolute baksteen waarschijnlijk laten liggen.

Daar ging mijn carrière

Voor mij zorgde het lezen van dit boek ervoor dat ik anders naar mijn toekomst ging kijken. Dat klinkt heel dramatisch, maar totdat ik A Place of Greater Safety las, dacht ik dat ik na mijn afstuderen een promotieplek zou zoeken en docent zou worden op de universiteit.

Ik paste echter niet altijd lekker in het model van de universiteit, omdat de vragen die ik wilde onderzoeken vaak als niet academisch genoeg werden gezien. Ik snapte dat wetenschappelijke artikelen wetenschappelijk moesten zijn, maar lekker lezen doen ze meestal niet. De boeken die Maarten van Rossem schreef over de twintigste eeuw of de VS lazen daarentegen wel lekker, maar daar werd door heel wat van mijn docenten op neergekeken. Dat was te populair.

De Franse Revolutie is een onderwerp dat ik in mijn onderwijs veel heb behandeld. Op de middelbare school was dat toeval en had dat te maken met de selectie van de examenonderwerpen, tijdens mijn studie kwam dat doordat ik veel vakken over politieke geschiedenis koos, waar de Franse Revolutie natuurlijk veel in terugkwam. En hoewel Mantel een fictieve versie van een aantal hoofdpersonen van die Revolutie schrijft, komt die versie niet uit de lucht vallen. Zij heeft ook haar onderzoek gedaan, de teksten en biografieën gelezen van die mensen. Maar in plaats van een wetenschappelijk artikel, brengt Mantel de tijdsperiode tot leven. Op die manier hielp A Place of Greater Safety mij de Franse Revolutie nog beter te begrijpen. En besefte ik dat ik helemaal geen wetenschappelijke publicaties wilde schrijven.

Daar ging mijn carrière. Ik ben er nog steeds niet helemaal van bekomen. 😉

The Immortals - S.E. Lister

Om op een lichtere noot te eindigen: dit boek is een spannend tijdreis-avontuur!

Met daarbij meteen de nuance: onder dat spannende avontuur zitten een prachtig verhaal over de onmogelijkheid van het temmen van tijd, zowel mentaal als fysiek. In dit boek zit een scène waar ik minstens een keer per maand aan moet denken, van zo’n hartverscheurende pracht dat het me elke keer de adem beneemt.

Ik wil het boek niet spoilen voor je, dus ik ben bang dat ik een beetje in algemeenheden moet vervallen, maar dit verhaal heeft me anders doen kijken naar vrije wil en waar we wel en geen controle over hebben. Het heeft mijn houding tot vergankelijkheid gevormd en als ik aan indrukwekkende boeken denk, komt deze altijd omhoog.

Het boek heeft ‘maar’ 3,67 sterren op GoodReads, maar als de omschrijving spreekt over “profound, beautiful meditation on the need to belong” en “a startlingly original and satisfying work of fiction” dan is daar geen woord van gelogen. Verdient meer lezers die meegevoerd willen worden!

Ik kocht het boek vorig jaar in fysieke vorm, nadat ik het jaren geleden op mijn e-reader las. Ik moest bijna vier maanden wachten voordat het bezorgd werd, maar nu het er is, krijgt het dit jaar zeker een re-read. Ik denk er zelfs over om een online leesclub hierover te organiseren met geïnteresseerden. Mocht dat iets voor jou zijn, laat het me dan vooral weten in een comment of mail!

Dat waren de fictieboeken die mijn leven hebben veranderd. Ik ben heel benieuwd naar de fictieboeken die jouw leven op een bijzondere manier hebben beïnvloed, bijvoorbeeld omdat ze je een perspectief gaven wat je nog nooit had gezien of omdat ze je interesse wekten in een onderwerp waar je je nog steeds mee bezighoudt.

Laat het weten in de comments!

Wil je meer boekentips - op deze manier of in mijn ‘wat ik deze maand las’-format, abonneer je dan op Oh ja, trouwens, dan krijg de volgende editie vanzelf gratis in je mailbox.

P.S. De gave illustraties zijn gemaakt door Annemiek van MiekMaakt.nl.